Арыты вер пеӆа самаң ханты ими | «Красный Север»
0°C

Лух Авт

Арыты вер пеӆа самаң ханты ими

Там ванан ма ханты ими Валентина Елисеевна Швецова (Ерныхова) пиӆан уйтантысам. Потартсаман, арсыр верат эӆты иньщассэм. Ёхи хащам таӆатн ӆув Ёмвошн уӆ па «Ёмвош ёх» арыты тахая яңхаӆ, арат ханшаӆ.


Валентина Амня куртан сэма питас, Ерныхов рут эӆты йиӆ. Елисей Михайлович Ерныхов ащеӆ Воӆаң Отечественной ляльн лялясас, керӆас. Ляль юпийн Амня куртан Пелагея Егоровна Тарлина пиӆан уйтантыйс, мой версаңан. Ӆув семьяеӆан нийӆ няврэм сэма питсат, туп хуӆам пошхие ай порайн антома йисат.

Ащеӆ таӆ порайн вуӆы тащ ӆаваӆман ус, ӆуңан хуӆ веӆпасӆаты ураңан Аса яңхсат. Аньтеӆ Охсар вошн войт ӆапатман рупитас.

Ашкуӆая манам пора унты ай Валя рущ ясаң иса ант тайс, нумӆаӆӆы: «Ипуш Лариса пиӆнэңем ампан порэмаса, веншаӆ нюр каӆы. Мин польницая мантсаман. Ӆув щита хайса. Ай тохтур нэ манэм иньщасаӆ: «Ты дорогу найдёшь?», ма ёхӆы ястасам: «Найдёшь». Ёхи ёхатсам па аньтем еӆпийн ишкащӆам, хоты ма рущ ясаң тайӆам, ай тохтур нэ иньщасас: «Дорогу найдёшь?», ма ёхӆы ястасам: «Найдёшь». Аньтем няхман ястаӆ: «Найду ястаты мосас». Щи юпийн ма ар пуш «найду» ясаң потарты питсам.

Муң семьяев пиӆан Ас хонаңан усув, щи порайн ашкуӆая няврэмат акатты ёх ёхатсат. Щи ёх кутн Екатерина Максимовна Лозямова ус. Ӆув ястаӆ: «Валяен ашкуӆая тутӆыты мосаӆ». Аньтем ёхӆы ястаӆ, хоты ма хоӆна ай, еша ёӆн ат уӆ, щи манаӆ па хоӆӆаты питӆ. Ма аньтема ястаӆам: «Анта, хоӆӆаты ант питӆам, эсӆы манэм, ма ищи ашкуӆая манӆам. Еӆӆы интерната тусайм, иса умащ интернатан яңхты, сохатан па школьной формайн масайм. Манэма интернат сохат ант моссат, щишан ма сохӆам уйтсаӆӆам па ӆуматсаӆӆам. Щаӆта утаӆтаты нэ ястас, хоты ант рахӆ щи сохатан яңхты. Щикуш ӆаварт ус, туп хоты верты. Щиты ай пораем сора манас».

Ашкуӆа юпийн хуӆам Валя, щит Валя Хаймазова, Валя Тасьманова па Валя Ерныхова Топоӆ воша мантсат, щиты потартаӆ: «Щи ёхатмеван училище каншты питсув. Вош хуват шушӆув, иньщасӆув, нэмоӆт хоят ант потартаӆ. Щаӆта айӆат эвет шияӆасув. Ӆув муңев иньщасӆат: «Нын муң эвиӆув», муң ёхӆы: «Анта». Щаӆта иньщассат: «Эвет, нын Владимирской область Вязники вошева манты ӆаңхаӆайты? Щита щашкан верты ун тахи уӆ, 350 щёрас шойт тыӆащ ох ёша вуты питӆаты. Нынан Туром щирна щи туӆӆув».

Щикуш ӆаварт ус, туп хоты верты. Щиты ай пораем сора манас. Хор: Людмила Шульгина.
Щикуш ӆаварт ус, туп хоты верты. Щиты ай пораем сора манас. Хор: Людмила Шульгина.

Щит 1977-мет таӆ ус. Щи ёхатсат, Валентина Ерныхова цех хоща проборщицая рупитты оӆңитас, кимет Валяеӆ льнокомбинат хоща, хуӆмет Валяеӆ мотульной комбинат хоща рупитты питсат. Таӆ манам юпийн хус хоят эӆты туп кат хоят, Валя Ерныхова па Валя Тасьманова хащсаңан. Валя Хаймазова ёхи манас.

1979-мет таӆан Валентина Елисеевна ищи ёхи керӆас. Тата аньти-ащи катра хотан ус па Касам куртан КБО ёнтасты тахайн рупитас, кашң хатӆ Амня ёхан шоппи хопан тыеӆт-тохеӆт яңхиӆыйс. Ипуш куртаң кущая Николай Филиппов эӆты яӆап хот вохас. Ӆув ёхӆы ястас, хоты хот антом.

Щишн Валентина номас верас Нови саңхам (Белоярский) воша манты. Щита щутьщаты манты унты линейно-производственной управление хоща таха ӆаваӆты нэңа рупитас. Щита икия манас. Владимир Александрович Швецов икеӆ пиӆан кат эви Олеся па Нина энмаӆтсаңан. Ин хуӆам хиӆнэңӆаӆ энмаӆты нётаӆ.

Валентина Елисеевна ястас, пенсияя манмаӆан ханты уӆапсая керӆас — Нови саңхам вошн культура хота яңхман ёнтты, тыйты, рут ясаңан арат ханшты па арыты питас. 2011-мет таӆан «Екрат хуват» па «Вет похием эӆты ар» арңан ханшас. Щи юпийн па арат ханшты номас верас.

2016-мет таӆан Ёмвошн «Хатӆ хуват уӆты мир» ун емаң хатӆан В.Е. Швецова оӆаңмет степень лауреата йис. Еӆӆы Ангелина хиӆнэңаӆ пиӆан Ханты-Мушийн «Ван рутат» фестивалян арысңан.

Тухаӆ ишан щикем ӆаңхаӆайн шик унта ӆоңемиты. Хор: Людмила Шульгина.
Тухаӆ ишан щикем ӆаңхаӆайн шик унта ӆоңемиты. Хор: Людмила Шульгина.

Ям арат таӆ ёхӆы Ёмвоша уӆты ёхтас. Тата «Ёмвош ёх» арыты тахая яңхты питас, еӆӆы арат ханшаӆ па нэңат пиӆн арыйӆ.

Там ванан ям айкеӆ ёхтас — Валентина Елисеевна Швецова (Ерныхова) «Мастер фольклора» нэм хоӆамтас.

Ешак Валентина Елисеевна, наң Амня куртан сэма питсан, таӆта юшен-пантэн еӆӆы тусэн, щи куртыен кашң порайн нумман тайӆэн. Туром Ащи партам щиран там щирэнан наң еӆӆы туң юш хуват шуша, яма, тумтака уӆа, еӆӆы ищимащ хорамаң арат ханша!

Людмила Шульгина ханшам потар


2

0

0

0

0

0



Темы