Ешак ям аңкие, ма наң сам ӆэрэн | «Красный Север»
0°C

Лух Авт

Ешак ям аңкие, ма наң сам ӆэрэн

Щимащ умащ па хорамаң ясңат хуӆсам ма, хун Пулңават вошн округ овас ёхӆув культура тахайн «Нюрам мув ӆыӆ» нэмпи Мувтэӆ мират емаң хатаӆн рупатаем щирн туняӆ ӆуңан айкеӆат акаттыя яңхсам.


Щи порайн ма арсыр хоятат пиӆн уйтантысам па потрэмасам. Ӆый кутэӆн манэма Дарья Ивановна Озелова-Чугаевская ликмас. Там йисаңа-нуптаңа ювам ханты нэ уӆапсайӆ хуватн сыр-сыр ӆуңтарат па ощхуль потрыет ай няврэмат ураңан ханшас.

Восяхово куртан Ӆорвош районан уӆмаӆн, ӆув ашкуӆайн рупитас па мет ай классатн похат па эвет утаӆтас. Щит, ванта, шеңк щёхласаң па ӆавартаң рупата. Ӆув ханты пошхат пиӆн ищи куромн и ясңа па и вера ёхтас. Ванта, шеңк умащ па тус арыет муй потрат няврэмат эӆты ханшас па юхат щитат ӆувеӆа рупитты пораяӆн ищи арсыр онтас версат. Щиканща Пулңават вошн округ овас мир культура хот пуңаӆн Дарья Ивановна пиӆн потарсам па ӆув ханшам ӆуңтарӆаӆ эӆты айӆтыена инщассэм.

– Дарья Ивановна, еша наң эӆтаен матты айкеӆ вера, хун похат-эвет ураңан ӆуңтарат па сыр-сыр хорамаң арат-потрат ханштыя питсан?

– Ма уӆты-хоӆты щирэмн няврэмат ураңан киникайт ханштыя нэңа уӆӆам.

Ванта, уӆапсаем хуватн аратэӆн иса нийӆ сыр-сыр хорамаң нэпек ӆэщатсам.

Там йисатн щи араң-потраң киникайӆам таӆаңтэӆн 40-кем таӆа нупатӆаӆ йисат. Ин щиты ястатыя вутщиӆам, хоты нэпекӆам онтасн ямкем арат муң ханты няврэмӆув мет ай классатн ашкуӆа хоща утаӆтасайт. Советской лащ таӆатн, ванта, тамиты хун кашң вер ус. Щи порайн ӆэваса наң па нэмоӆты ханштыя ант па верытсан. Щаӆта па ма тухаӆ рущ поэтат стихат ищи па пора-порайн рут мирэм ханты ясңа толмащсам. Щиканща киникайӆам эсаӆты кутатн литература щирн рецензия нэпекат манэма Роман Прокопьевич Ругин па Прокопий Ермолаевич Салтыков ищи ханшиӆысңан. Имоӆты ишан хоӆна Еремей Айпин ищиты манэма щимащ нэпек туса ӆэщатас.

– Муйсыр наң самена рахты па мосты киника уӆапсаен хуватн иса тайӆан?

– Ма щирэмн, щит щимащ «Ӆыӆаң ясаң» нэмаң киникаем. Мосӆ ястатыя, хоты ӆыӆаң ясңат пиӆн иса айтэӆн рупиттыя питсам. Хун мет оӆаң класса ашкуӆаема ёхатсам, щи йисн па муң хощаев ар ханты няврэм ма пиӆэмн ёхтас. Щи похат па эвет кутн тум ма ямсыена рущ ясаңан потарты хошсам.

Юхатшак па няврэмат утаӆтаты нэңа йисам. Щаӆта ищиты мет оӆаң класс манэма маса. Щиканща ма хощаем ёхтам хольмаң моӆтас пох-эви хоӆыена ханты ясңаңат усат па рущ ясаңан ант па хошсат. Куща ёхӆам манэма туп щиты нюхамсат: «Хоты ӆаңхаӆан, щиты ӆый пиӆэӆн рупита!» Ванта, щи таӆ пораятн нэмоӆты туңа щира ханты ясаңан ханшам киника па антом ус.

Ма, ванта, веӆщи питсам арсыр ай ӆуңтарыет па арыет ханты ясаңан туса па хорамаңа ханштыя. Щитат тумпийн, рущ поэтат ханшам стихат па рут ясңема ямсыена толмащсам. Туп щи отӆам онтасн ма мет ай няврэмат пиӆн и ясңа-потра ёхатсам. Ӆыеӆа умащ ус ма ӆуңтарӆам утаӆтаты па ай потрат ӆуңатты. Щи щирэмн, рут ясаңан ханшам отӆамн шеңк ун онтасн версайм.

Там йисатн щи араң-потраң киникайӆам таӆаңтэӆн 40-кем таӆа нупатӆаӆ йисат. Хор: Альбина Тырлина
Там йисатн щи араң-потраң киникайӆам таӆаңтэӆн 40-кем таӆа нупатӆаӆ йисат. Хор: Альбина Тырлина

– Дарья Ивановна, моӆты ӆуңтарӆан тата айӆтыена муңева ӆуңтаӆыя-сары?

– Ин айӆтыена, туп еша нумаӆмаӆӆам, муй наңена ин ӆуңаттыя верытӆам, ма «Мосты аканием» потар хуӆанта:

Мет ма мосты аканием

Васы ох эӆты верса.

Аңкем мойӆам ёнттотые

Карты сэвна сэвса …

Щаӆта кимет ӆуңтарэм па ин тата нэман наңена сопасӆасэм па щи ястаӆэм, щитэм па щимащ хорамаң па ощхуль нэмн ма катра порайн щи ӆэщатсэм:

Ермак ернас ёнтас эви,

Вурты ернас тайӆ ӆув.

Порха эсӆас мойпар паӆ,

Ята эсӆас шовар паӆ.

Сак ӆыт оваӆ аӆ волияӆ,

Вурты охсар куншкар тайӆ …

Щаӆта па аңкем эӆты ищиты шеңк ям па умащ ӆуңтар ма катра ханшсам:

Ешак ям аңкие,

Наң манэм оӆтасан,

Ай вошнэ аңкие,

Наң манэм нёхаӆсан.

Ай вошнэ аңкие,

Ма, наң сам ӆэрэн,

Ай вошнэ аңкие,

Ма, наң вур ӆэрэн …

Владимир Енов ханшам потар


1

0

0

0

0

0



Темы