Лух Авт
Ленинград пуңаӆан лялясам па ёхи ёхтам ханты хоятат
Ас хаӆты тыӆащ 27-мет хатаӆн 1944-мет таӆ вуш эӆты кашң пуш Россия хон пелак мув ӆоваттыйн Ленинград вош эӆты Воӆаң Ляль порайн нох вуйм блокада хатӆ постаӆа. Куш рущат па куш муң мирэв хоятат ураңан щит шеңк ям па мосты емаң хатӆ. Ванта, муй арат хатнэху щи вош ураңан лялясас па ӆыӆаӆ эсӆас, ӆуӆан щи мувн тамхатӆ арсыр мир хоятат хоӆыена яма усат, рупитсат па няврэмӆаӆ еӆӆы энмаӆтсат.
Хун Воӆаң Ляль тыйс, щи порайн шеңк ар хатнэху ханты мирэв эӆты щи вохса. Щиканща арпелак ху ёхӆув нэман кущаятн Ленинград вош пуңаӆан уӆты ляль харата рут мувӆаӆ ӆаваӆтыя китсайт. Ар ху ёх тарнаң харат хоща аӆ паратса. Ёхи ёхтам хоятат щи лялясты верат эӆты ищиты нэмоӆты пораятн ант па потартсат. Туп мортаң хатнэху ӆый эӆтаеӆ ляль харн уӆам верат эӆты муңева арсыр айкеӆат верас. Щи ураңан кашң щимащ потар муй айкеӆ там кутн шеңк тынаңа муңева йиӆ. Арпелак лялясам ёхӆув ёхи хащам таӆатн сорма питсат. Щимащ вер ураңан ӆый рутӆаӆ арсыр муңева мосты айкеӆат верытты кемн тата ӆэщатсат. Шеңк яма тамащ нэпек «Ляль харн антома ювам ёхӆув» муңева ун онтас тата верас. Щи отэв Тэк куртаң ашкуӆайн няврэматн па ӆыеӆ утаӆтаты нэңеӆн Светлана Семёновна Вениаминовайн 1990 — 1991-мет таӆатн верса. Ванта, щи таӆатн Воӆаң Ляльн уӆам ёх ямкем арат Тэк куртан хоӆна ус.
Щаӆта ляль харатн паратам ёхӆув рутӆаӆ эӆты ищи арсыр айкеӆат тата акатсув. Щи верат тумпийн, «Книга Памяти» па «Мемориал» нэмпи сайтэв хоща сыр-сыр айкеӆ вантсув па артаӆасув, мата тахаятн па муйсыр хоятат ляль порайн усат па ляляссат. Воӆаң пумащипа ясңат тамхатӆ Елена Леонтьевна Новьюховая па Антонина Васильевна Чупровая ястатыя рахӆ. Ӆын, ванта, шеңк яма хоятат канштыя нётсаңан, мата ёхӆув па муйсыр муватн ляляссат. Тамхатӆ муң ляль харн уштам ёх па еӆӆы каншӆув. Тата туп щи хоятат эӆты айкеӆат ханшсув, мата ёхӆув ошаңа версув. Тухаӆ хантэт иса арсыр хон пелак муватн уштасайт. Ванта, хун ӆый ляля тусайт, арпелак хатнэху иса рущ ясаңан потартыя ант па хошас, нэпек хуватн ханшты па ӆуңатты ищиты ант хошсат. Щи ураңан нэмоӆты айкеӆ верты па рут ёхӆаӆа китты ӆый иса ант па верытсат. Там нэпекев хоща туп щи хоятат нох ханшман уӆӆат, мата ёх Тэк, Устрём, Пухар па Войтехово куртат эӆты ляля тусайт. Ленинград вош иӆпийн ӆый эӆтайӆ аратэӆн 36 хатнэху лялясман яңхас па 24 хоят щи таха эӆты иса ёхи ант па ёхтас. Мосаӆ ястатыя, хоты щи ёхӆув хоӆыена Ленинградской па Волховской фронт хоща ляляссат.
Тата ханшӆув щи хоятат эӆты, мата ёх ляль эӆты ёхи ёхтыӆысат
Миляхов Дмитрий Дорофеевич ай тахайт потты тыӆащн 1904-мет таӆн Тэк куртан сэма питас. Ляля лыпат тыӆащ яртъяңмет хатаӆн 1942-мет таӆн вохса. 1248-мет стрелковой полк хоща Ленинградской фронтан лялясас. Щаӆта Кёнигсберг, Прага вошңан иӆпийн па ляльн уӆмаӆ. Лыпат хойты тыӆащ 23-мет хатаӆн 1944-мет таӆн ям пелак ёшӆ мушмаӆтса. Госпиталь юпийн Ас потты тыӆащ 23-мет хатаӆн 147-мет хозяйственной отряд тахая ӆув китса. Ёхи ёхтас лыпат хойты тыӆащн 1945-мет таӆн. Щимащ мевӆ посат тайс: «За отвагу» па юбилейной медалят. Ай кер тыӆащ 15-мет хатаӆн 1975-мет таӆн сорма питас па Тэкн иӆ лоттаса.
Неттин Илья Данилович 1899-мет таӆн сэма питас. Ляля 1942-мет таӆн туса. Ленинград вош иӆпийн лялясас. Ёхи ёхтас 1944-мет таӆн, хун ӆавартаңа мушмаӆтса. «За оборону Ленинграда» па юбилейной меваӆ посат ӆув тайс. Товийн 1973-мет таӆн антома йис, Тэкн иӆ лоттаса.
Новьюхов Михаил Андреевич уйт ӆор тыӆащ яртъяңмет хатаӆн 1898-мет таӆн Тэкн сэма питас. Ляля 1942-мет таӆн туса. Ленинград пуңаӆн сапёрной рота тахайн 340 полк 56 дивизия хоща лялясас. Ай кер тыӆащ 24-мет хатаӆн 1943-мет таӆн ӆавартаңа мушмаӆтса па курӆ эватса. Ёхи 1944-мет таӆн ёхтас. «За отвагу» па юбилейной меваӆ посат тайс. Ас потты тыӆащ 22-мет хатаӆн 1977-мет таӆн антома йис. Тэк куртан лоттаса. Ӆый семьяеӆ хоща кат Михаил нэмпи яйңан усңан. Ӆув апщеӆ ищи Михаил, мата ху Финской па юхат Воӆаң Ляльн па ус, юхат ляль харн уштаса.
Новьюхов Семён Игнатьевич 1912-мет таӆн сэма питас. Ляль хара 1941-мет таӆн туса. Волховской фронтан стрелковой полк хоща лялясас. Лыпат хойты тыӆащн 1942-мет таӆн ӆавартаңа мушмаӆтам вер юпийн ёхи ёхтас. «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941–1945 гг.» меваӆ пос тайс. Сорма 1966-мет таӆн питас.
Тарлин Илья Никифорович 1914-мет таӆн сэма питас. Воӆаң Ляля луңан 1943-мет таӆн туса. Ленинградской фронт хоща па блокада катна менэмам порайн лялясас. Ӆавартаңа мушмаӆтса па 1943-мет таӆн ёхи ёхтас. «Отечественной войны I степени» орден, «За отвагу», «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941–1945 гг.», «Заслуженный колхозник» меваӆ посат тайс. Лыпат хойты тыӆащ 23-мет хатаӆн 1989-мет таӆн сорма питас. Пухар куртан лоттаса.
Хандыбин Семён Кузьмич ван хатӆап тыӆащ 24-мет хатаӆн 1914-мет таӆн сэма питас. Воӆаң Ляля лыпат тыӆащ 20-мет хатаӆн 1942-мет таӆн туса. Ай тахайт потты тыӆащн 1942-мет таӆн веӆщи ляль харата ёхтас. Щи вер еӆпийн, ванта, арсыр лялясты щирата утаӆтыйс. Ленинград вош иӆпийн лялясас. Юхат Черёмушки вош хоща служитас. «За отвагу» па юбилейной меваӆ посат тайс. Лыпат хойты тыӆащ няӆмет хатаӆн 1983-мет таӆн антома йис. Пухар куртаӆн иӆ лоттаса.
Явров Прокопий Петрович лыпат тыӆащ оӆаңмет хатаӆн 1918-мет таӆн сэма питас. Ляля Ас нопатты тыӆащн 1942-мет таӆн туса. Щи вуш эӆты па иса ай тахайт потты тыӆащ 1942-мет таӆ унты Ленинградской фронтан лялясас. Шеңк ӆавартаңа мушмаӆтса. Щаӆта 1943-мет таӆ сусн госпитальн лекщитса па ёхи китса. «Отечественной войны I степени» орден, «За отвагу» па юбилейной меваӆ посат тайс. Юхат 1986-мет таӆн антома йис па Пухар куртаӆн иӆ лоттаса.
Владимир Енов ханшам потар