Нёрапса нэӊие | «Красный Север»
0°C

Лух Авт

Нёрапса нэӊие

Ханты хоятат пиӆан уйтантыман, ар хоят уӆапса эӆты хуӆӆыӆам. Хоят пиӆан потрэмиман, мохты ныӆа, муй хорпи ӆув. Там лопасан потраӊ, мутрайӊ, ар уятты нэӊие эӆты потрэм ханшӆэм. Сит Надежда Филипповна Артанзеева (Озелова).


Надежда Филипповна Васьёханован уӆ. Ӆувеӆ хуӆатты умась, камн вер уятаӆ. Манэм потар верас, хоты опрась нэмаӆ тыйс, муй хорпи асеӆ монсяӊ хоят ус: «Муӊ Кеван энапсув. Аӊкем-асем сита яӊхсаӊан. Озеловат нёрапса ёх. Хуӆам ханам ху ус. Асем хон Пильку. Озеловат хонат па ларат уӆӆат. Хой асеӆ Ларион нэмаӆ, сит ларат. Ма па еӆпи нумассам, си опрась нэм ӆар йитпаӊ хуӆ эӆты этас. Си эӆты анта, Ларион нэм эӆты.

Муӊ йи тыхаӆ эӆты манам отат. И опрасята яха ляксаман уӆӆув. Катра опрасев ит уӆмаӆ. Ситы лакки мантсат. Юх нув хоты энмаӆ, хоятат па ситы си. И юхие эӆты каматса нув этаӆ. Сяӆта ара йиӆ.

Муӊ опрасев хона нэмтам. Таӊха моӆты хоят ястаӆ, си икен си ӆутасаӆ, хон хорпи. Тэӆыя ӆэтот вуӆ. Катра ӆэтот хиран, ӆарасян ӆутыӆыӆа. Вой юх пуськайн тыныса. Ант ӆуттаӆан, ӆапка хун уӆ. Ин там йисан ищи, Кев ёх иси ӆэтот ӆутасӆат. Катра мет воӆаӊ. Ин ситы си — моӆтэн ёвра ястаӆан, сит нэма понӆа. Анта туп там йисан, катра тэӆан нэм поныӆыса. Ситы си йи еӆ манаӆ».

Монсят монсиӆыйс, монсь арат арыӆыйс

Надежда Филипповна Филипп Алексеевич Озелов асеӆ шуӊат катра порайн каман хорпи монсят монсиӆыйс, монсь арат уйтас. Сит эӆты потраӊ нэ па ясаӊ верас: «Асем шуӊат итухаӆ монсьӆаӆ кат ӆапат монсиӆысӆы. Си арат монсь ахоӆся нумман тайс. Хун инсясысэм, туп нюхмийс: «Вантсэм хун, нопса понӆэм па си».

Монсьӆаӆ Евгений Владимирович Озелов ханшиӆысӆы. Асиӆам ёхи ёхатӆат, Кеван яӊхсат. Женя ястаӆ: «Акае, акае, монся, монся!» Асем си монсяӆ, си монсяӆ.

Асеӆан, опрасеӆан монсьса таӊха. Катра нэпек, радио хун уӆ, хоятат яха ёхатӆат, монсьӆат. Муӊ па ин нэмоӆты ант нумӆув.

Хоятат си порайн магнитофонат тайсат. Ханшты сир тайсув ки, ин аӆ хуӆатсаӆӆув. Асем уӆмаӆ порайн ястыӆыйс: «Ханшты сира ханшты рахаӆ ки, тохи ӆуӆан ханшсаӆан. Сяха хутсы мосмитаӆ, хоӆся вуӆты. Ма муй, антома йиӆам, юх ован хатсяӆайм, па си. Посытэм юпийн, хоӆся вуӆэн. Моӆты хун ястаӆам, машья юхов».

«Асие, муя наӊ монсен мосаӆ, муӊ русь ясаӊан потартӆув», — ма ёхӆы ястасэм.

Ин мосӆат монщат па хота уӆӆат. Таӆта туп нумасыӆан, амуй ант ханшиӆысэв».

Ясӊев еӆӆы ат уӆ

Васьёханов арыты группа «Ас хорам нэ» нэман Надежда Филипповна понтсаӆӆы. Си порайн ӆув арыман яӊхсат. Хоты ясӊев еӆӆы туты, каматса ясаӊ верас: «Оӆӊа си группайн муӊ арысув. Уна йиты питсув. Ай эвиӆув ат арыӆат. Ясӊев еӆ туты мосаӆ. Ясӊев ант ки уйтӆэв, хоты еӆӆы шавиӆэв? Хоят уӊаӆ пуншам ясӊаӆ, си такан тайты мосаӆ.

Айшак няврэмат там йисан рут ясаӊӆаӆан ант потартӆат. Катра муӊ интернатан ханты сиран потартӆув ки, ляваттаӆаюв, паӆӆув. Ханты ернас ӆуматӆув па ляваттаӆаюв. Ин ёрэматы, тараптаты питсэв си вер. Ӆаварт потарты, няӆмен мохты ант керӆаӆ. Сит айӆтыена потартыйн ки веӆси тыйӆ. Ӆув хоӆна поталэӊа потартӆат па еӆэмӆыӆат.

Куш кепа ясаӊ ат ус. Итухаӆ паӆӆаӆан хуӆӆаӆӆы, ёхи ястаты ант артмаӆ, ӆаварт. Муӊ еӆпи иситы русь ясаӊан потартсув. Юхатшак, хун уна ювмеман, омаем парам юпийн, асем пиӆан яха усман, потарты питсам. Ӆув, ванты, ханты ясаӊан потартас, хота монсь монсиӆыйс.

Ханты газет па кашӊ порайн ӆуӊатӆам, камн ям монсиет. Ямшак отат хайӆаӆӆам, шавиӆӆам, кимет пуш па ӆуӊатӆаӆӆам. Хой ишан потар китты нумасыӆам. Ван потар шупие нэпека ханшӆа, моӆты хоятан еӆӆы исипа ӆуӊатӆа па еӆӆы хуӆӆа».

Ханты хоятӆув кутан ар хоят уӆ, хой аӊкаӊкиӆаӆан, ун асиӆаӆан монсям монсят, арыйм арат, хоты опрасьӆаӆ тыйсат, уйтаӆ. Ситы си айшукиенан акатман, ханты уӆапсаев шавиӆэв па еӆӆы туӆэв.

Альбина Тырлина ханшам потар


2

0

0

0

0

0



Темы