Рут ясңем ӆэрамтты эӆты нэмоӆты порайн ант нумассам | «Красный Север»
0°C

обновлено: 05:47, 03 апреля 2023

Лух Авт

Рут ясңем ӆэрамтты эӆты нэмоӆты порайн ант нумассам

Щиты ястас айӆат учёной нэ Галина Леонидовна Нахрачёва. Ма ӆув пиӆаӆн уйтантысам па еша потартсам. Галина ма рут мувем эӆты, ӆув Ас нопатты тыӆащ 6-мет хатаӆан 1985-мет таӆн Ямал мув Ӆорвош район Асов куртан сэма питас. Ащеӆ нэмаӆ Леонид Никитич Нахрачёв, антеӆ — Зинаида Николаевна Енова.


«Хут таӆэм унты Карвош куртан энамсам, щаӆта муң хоттэӆан Касам-Нёӆ курта касаӆсув. Ащем уӆапсайӆ сыс «Горковской рыбозавод» хоща хуӆ веӆпасӆас. Антем сыры нянь верты нэңа ус, щаӆта ай леккара рупитас. Ин ӆын щутщаӆңан. Муң хоттэӆэван вет няврэм энмас. Сергей яйм Ханты-Муши куртан музейн рупитаӆ, Надежда опем Ӆопхары куртан уӆ, Семён апщем Ноябрьск вош пуңаӆан мув иӆпи шув вуты хоята рупитаӆ, Олеся апщем Ёмвошн хатӆ сыс ай няврэмат тайты хотан рупитаӆ», — Галина потартас.

Галина Касам-Нёӆ куртан энмас, антеӆ, ащеӆ иса мис, ӆов тайсаңан. Няӆ класс унты рут куртэӆан утаӆтыйс, еӆӆы Ӆопхары куртан ашкуӆая манас, щита интернатан ус. Ай пора эӆты щиты нумасас:

– Кашң таӆ, ӆуңан муң антева па ащева торн сэварты, хуӆ веӆпасӆаты, воньщамотат акатты нётсув. Ёӆан антем, ащем ӆын кутэӆан рут ясаңан потартсатан, туп ма нэмоӆты порайн ант нумассам, хоты рут ясңем ӆэрамтты питӆам. Ма щащем Мария Семёновна Нахрачёва (Сотруева) — монщаң ими ус. Николай Никитич Нахрачёв шуңат яйм ӆув монщӆаӆ актас па ӆуңатты нэпека ханшас. Щащем муңева йис потрат, монщат монщас, арат арыйс.

Галина ӆув рутаӆ эӆты щимащ потар тус: «Хун Кунават муван Сотруев опращем ванкутӆы вуӆыӆаӆ пиӆн Касам мува Мущаң курт мохты яңхиӆыйс, роман щи куртан хорасаң эви шияӆас, щикем самаӆа рахас. Айӆат катңан ӆоӆма хонтсаңан. Кунават мувн щи ими Мущаң имия аяӆса. Ӆын ойңа-щуняңа усңан. Хоттэӆ вет пох сэма питсат. Роман шукаң ай ёхтас — ляль питщас. Иван Иванович Сотруев ийикеӆ па няӆ похаӆ: Сидор, Иван, Семён, Николай вуракат вошитты ляля мантсат. Ляль эӆты туп Семён похаӆ ёхӆы керӆас, хоӆыена щита парсат. Ванкутӆы Мущаң ими парам ийикеӆ па похӆаӆ эӆты шукаң ар арыйс».

Галина ястас, ляль порайн Аким опращеӆ Касам-Нёӆ куртан «Ям уӆапса ураңан!» нэмпи колхоз хоща тарма хуӆ па вой веӆпасӆас, ӆув Никита похаӆ ляля яңхас.

Галина утаӆтыты таӆӆаӆ эӆты щиты потартаӆ: «Ма ашкуӆайн химия, биология, история, немащ ясаң урокат мосман тайсам, щишн ай леккара, юриста, следователя, немащ ясңа утаӆтаты нэңа йиты ӆаңхасайм. Илья Никитич Нахрачёв яйм сут ики ӆаңкар хуя ус, ипуш ӆуңан ёхи ёхтыӆыйс па ястас: «Следователь рупата — щит нэ рупата хун? Щит шеңк ӆаварт па паӆтап рупата».

Александр па Кирилл похңаӆаӆ. Хор: Людмила Шульгина.
Александр па Кирилл похңаӆаӆ. Хор: Людмила Шульгина.

Яма ашкуӆа етшаптамаӆ юпийн 2002-мет таӆн Галя Пулңават вошн А.М. Зверев нэмпи педколледж хоща немащ ясаң туты нэңа утаӆтыйс. Еӆӆы Югорской университет хаты ясаң факультет хоща ус. «В.Н. Соловар муңев туса утаӆтасӆы. Ма рут ясңем па финно-угорской ясңат ихорасопңан, манэма шеңк умащ щит уйтты ус. Кимет курсан дипломной нэпек ханшты оӆңитсам. Утаӆтымеман ипуляң «Рут ясаң ӆэрамтты лаборатория» хоща рупитсам», — Галина потартас.

2010-мет таӆн Галина Югорской государственной университет етшаптас па Ас-угорской институтан научной рупитты хоята рупитты питас. Номсаң айӆат нэ еӆӆы аспирантурайн утаӆтыйс па 2015-мет таӆн «Семантика и функционирование глаголов деструктивного действия в хантыйском языке (на примере шурышкарского диалекта)» нэмпи диссертация ханшты етшаптас па филологической наукайт кандидата йис.

Ёмвошн Галина Николай Васильевич Шульгин пиӆху пиӆан уйтантыйс. Ӆув округ мир яммаӆты вер туты департамент хоща экономиста рупитаӆ. 2010-мет таӆн мой версаңан. Ун научной нэпек ханшмаӆан ӆув хоттэӆан Александр па Кирилл похңан сэма питсаңан. Ийикеӆ иса порайн нётас. Диссертация нэпек хуӆатты порайн ийикеӆ няврэмңаӆаӆ пиӆн Саранск воша ёхтыӆыйс. Щутщаты порайн айӆат учёной нэ киникайт ӆуңатаӆ, сэваӆ, ӆохан хататӆыйӆ.

Галина, еӆӆы туса рут ясңан ӆэрамта па ун докторской нэпек ханша!

Людмила Шульгина ӆэщатсаӆӆы па хоран китсаӆӆы


1

0

0

0

0

0



обновлено: 05:47, 03 апреля 2023

Темы