Лух Авт
Вещката уӆты хоятат эӆты монщат ханшаӆ
Россия хон пелак мувевн уӆты-хоӆты мират кутатн мет хув вещката ханты па охаль мирӊан ӆый кутэӆн усӊан. Щимащ уӆапса щират япсыена еӆӆы туты, ху ёх па нэӊат кутан хатнэху иты уӆты, туӊа-щира ай па ун верат верты ин тамхатӆ киникайт ханшты хоят Владимир Енов ӆув йис монщӆаӆн потартаӆ.
Мосаӆ ястатыя, хоты ёхи хащам таӆатн ӆув арсыр йис порайн тайм ханты мир монщат нопсаӆ хуватн нэпека мет оӆаӊан рут ясаӊан па юхат рущ ясаӊан туса ӆэщатсаӆӆы па киникаята версаӆӆы. Владимир Енов — йис монщат-потрат тайты хатнэху. Муй ураӊан щи йис верат ӆув оша версаӆӆы? Ванта-са, ӆапат таӆ вушаӆн иса рущ ясаӊ ант па тайс. Катра монщат, муй потрат ун аӊкеӆ па ащикеӆ шуӊтат эӆты айтэӆн хуӆантман энмас. Юхат уӆты-хоӆты щираӆн нопса понтсаӆӆы па еӆӆы уӆапсайӆ хуватаӆн тусӆы.
Щимащ воӆаӊ верат эӆты ӆув муӊева тамиты щи тата мосванан потартас: «Ма рут мувемн айтэӆн, матты ки монщ хоща усам. Муӊ пуӊӆэвн меӊкат унт пелакн уӆты-хоӆты щират ӆэщатсат. Мишъёхат-мишнэӊат хуӆ-вой веӆты веӆпасн арсыр нётопса версат. Найт-Уртат аӆ хоятӆув ӆавартаӊ муй нушаяӊ пораятн ӆаваӆсат. Ӆон верты имет арсыр торас верат хантэта тусат. Щи отӆув тумпийн, йиӊк кулят, порнэӊат муй монщнэӊат иса хоӆыена хатнэху лепн усат. И тухаӆ отатн хоятат арсыр онтасн версайт, кимет сэмсай ёхатн-нэӊатн аӆ хатнэху торастаса.
Щиты ханты уӆапсайн уӆмемн, кашӊ пуш Нум Турам Ащи муӊ нумпевн турам хоща ус па нумаӆта вантас, муй щирн муӊ ин там кутап мирн уӆӆув, ям муй вевтам верат муӊ кутэвн верӆув. Хун ханты мувем эӆты па тахая рущатн китсайм, шеӊк ӆавартаӊ манэм уӆтыя ус. Щитэм ураӊан, хун ханты монщӆам айӆта нумаӆмаӆам, уӆапсаем ямашак муй кенашак па муватн щи йиӆ».
Владимир Енов Карвош куртан Ӆорвош районан ар няврэмаӊ семьяйӊ хотн там нови турам иӆпия ёхтас. Уна йитаӆ унты ун аӊкеӆ-ащикеӆ хоща ус па энмас. Горки вошаӊ кутоп ашкуӆа етшаптамаӆ вер юпийн Асов куртаӊ хуӆ вуты тахайн хуӆ веӆпасӆаман рупитас. Щаӆта кат таӆ сыс па хон пелакн рут муваӆ ӆаваӆтыя яӊхас. Ёхи ёхтас па ищи тахаяӆн хотат омасман ус. Еша юхатшак Томской государственной педагогической институтн «рущ ясаӊ па литература» щирн утаӆтыйс. Щи юпийн 10 таӆ сыс рущ няврэмат утаӆтыман ашкуӆайн рупитас. 2001 таӆ вуш эӆты па тамхатӆ унты Владимир Енов айкеӆ акатты хоята Югра округ мувн уӆ. Шеӊк самаӊа ӆув рут ясӊаӆ тайӆаӆӆы. Арсыр ханты монщат мет оӆаӊан рут ясӊаӆн туса ханшаӆ, юхат веӆщи рущ ясӊа толмащӆаӆӆы па туӊа-щира ханшӆаӆӆы. Кат ясӊаӊ киникайт эсаӆты хатнэху, ӆув эӆтэӆ щиты ястатыя рахаӆ. Ин там хатӆат унты ханты ху аратэӆн номасӆаӆ хуват няӆ монщаӊ нэпек ӆэщатас. Ӆув рут муваӆн шенк хув ант ус, нэмоӆты хатнэху там йисн монщат ӆувеӆа ант па монщас. Щиты йис монщат па потрат хуватн щимащ киникайт ӆув Россия па иса арсыр хон мув пелкатан эсӆас: «Яна ёх монщат», «Меӊк ики мойӆапса», «Ас ёх монщат», «Ӆуй паӆаткем кат похлэӊки».
Владимир Енов ханшам монщат па йис потрат кашӊ ай, ун хоятн вещката па туӊа-щира тайӆайт па ӆуӊатӆайт. Ӆув монщӆаӆ онтасн ош верты рахаӆ, муй щирн хантэт рут муватн уӆӆат, хуӆ-вой веӆпасӆаӆат, муйсыр уӆты-хоӆты щират тайӆат, мата ӆуӊха-каӆта ин тамхатӆ унты эваӆӆат. Рущ ёхӆува тамащ монщӆаӆ и щиты умщат па щи ураӊан киникайт ханшты ху арсыр ашкуӆаята, колледжата муй университетата па Югра округ ӆоватн ар тахаята вохиӆыӆа, ӆуӆан ӆув ханшам монщӆаӆ хоятат еӆпийн ат монщас.
Тамхатӆ ӆув эӆтэӆ щиты ястатыя рахаӆ, Владимир Егорович Енов — щит ханты па рущ ясӊатан айкеӆат па монщат ханшты хатнэху. Ӆув ин Россия мувев «Союз журналистов» па «Союз писателей» тахаята ӆоӊман уӆ. Югра правительства ун куща ёхатн хуӆам пуш ханты ясаӊ муй литература онтасн лауреат нэматн юкантса, там 2025 таӆн ӆув «Ветеран труда Ханты-Мансийского автономного округа — Югры» нэмн катӆаптаса. Щимащ хоятат муӊ мувевн тамхатӆ уӆӆат!
Владимир Носкин ханшам потар