Лух Авт
Воӆаӊ Лялян вет таӆ муваӆ сайӆыйс
Там ӆапатан Хон мувеван Воӆаӊ Ляль нох питам хатӆ постаӆа. Щи пора эӆты нийӆъяӊ таӆ хащас. Ин там хатӆ унты кашӊ хоятэв нумман тайӆэв па нэмоӆты порайн ант ёрэмаӆэв.
Тата Мужи вошан уӆты орты веӊем Алексей Васильевич Тургачёв ун ащеӆ эӆты потар туӆ: «Ма ун ащем Пётр Михайлович Тургачёв 1906-мет таӆан Топоӆ вош губерния Суматвош уезд Ятри куртан сэма питас. Энамты пораяӆан Евдокия Яковлевна Терентьева пиӆан уйтантас. Юхат, щи хорасаӊ, няхаӊ, каркам эвие нэӊа тусӆы. Домна, Прасковья, Анна, Пелагея, Елена, Лукерья па Нил, ӆапат няврэм тайсаӊан. Таӆаӊ хоттэӆ няврэм тыхаӆ эӆты Нил похиеӆ утща ӆыӆӊа хащас.
Суматвош уездан Пётр Михайлович мет вещкат рупата хоята ус. Веӆпасӆаман тэӆые унт па ёхам вой тутӆыйс, хуӆ мощатыйс. Таӆа маты планаӆ кашӊ пуш патэӆ унты тэкаптыӆысӆы. Ӆуӊ сыс, ай мисат Ятри курта тутӆыты порайн ӆувиӆаӆ шавиман па торн верман рупитас. Сус лепан энман па нёхеӊа ювам войт Щекурья курта ёхӆы касӆаптасайт.
1940-мет таӆан яма рупитмаӆ ураӊан, народной хозяйство Всесоюзной сельскохозяйственной вантопсая Москва воша китыӆыса. Щита ӆув «Зингер» ёнтасты машинайн мойӆаптаса. Ун ащем щи машинкаяӆан куӆ сох па нюки ёнтас. Юхат ӆув эвеӆан Прасковья Петровнайн няврэмӆаӆа па хиӆыӆаӆа сох ёнтман тайса.
Воӆаӊ Ляль питщам порайн, Пётр Михайлович Ятри куртан уӆам хотаӆ нох лосытсаӆӆы па Щекурья курта тусӆы. Щита яӆпа омассаӆӆы. Катра хотэв ин там хатӆ унты хоӆна ӆойӆ.
1941-мет таӆан щёхар тыӆащ ветмет хатаӆан ун ащем Ляля туса. 455-мет гвардейской мотострелковой батальонан пулемётчика ус.
ГИС «Память народа» сайт хоща понам нэпекат эӆты ӆуӊатсэв: 1943-мет таӆан уйт ӆор тыӆащ нийӆмет хатаӆан Лиски курт сайӆаман «За отвагу» меваӆ посан юкантса. Щи порайн ӆув «Максим» пулемётаӆ эӆты яӊ немащ паратас. Там Лиски курт, паӆан иса хуӆӆыты Прохоровка воӆаӊ курт лепан уӆ.
1943-мет таӆан Ас потты тыӆащан ун ащем мушмаӆса па госпиталя понтса. Яммаӆтымаӆ юпийн, Воӆаӊ Лялян патэӆ унты ус. 1946-мет таӆан сержант ӆаӊкар пос тайман, ёхи ёхтас.
Ёхи ёхатмаӆ юпийн, хуӆ-вой веӆпасӆыман, ӆуӊан картошка омасты харатан колхозан рупитас. Еӆпи шеӊк такан вантса, ерт йиӊкатан ант амарӆаты ураӊан, картошка омасты хар йирӆаӆ хоща муваӆ иса нох аӆамман ат ус.
1954-мет таӆан унт ӆор тыӆащ хуӆмет хатаӆан Тургачёвы хоттэӆ мохет атом айкеӆан ёхатсайт. Ляпин ёхан вуншман, Пётр Михайлович йиӊкан лёхиӆас. Щекурья куртан лоттаса.
Тамхатӆ муӊ, ун ащев Воӆаӊ Лялян уӆам опращат, рут хоятӆув кащтаты Ятри куртэва порыӆыты, номас тайӆув яӊхты. Ястаӆат, щи тахайӆ шеӊк хорамаӊ».
Зоя Куртямова ханшам потар