Вуща, хатӆые! | «Красный Север»
0°C

Лух Авт

Вуща, хатӆые!

Муши вош. Ущ ёхатты тыӆащ оӆаң кутоп. Хорасаң нови атат. Матты ки нови туром эӆты энамты унтат хорамаң па яӆап восты сохатн мойӆасайт. Щикем хув ӆуң хатӆ! Айӆта етна пелка щи питас, туп иӆ оӆа па щутща арсыр верат эӆты па хатӆ хоӆна нуман ӆойӆ. Ӆув матты ки ант ӆаңхаӆ, ӆуӆн нын иӆ оӆсаты па нэман нын оӆман еӆ воштаӆ. Муй наң щимащ вер пиӆн верты питӆан!


Ат кутпа ванаматы сысан, хатӆ мув йира манаӆ, вош иса машьяя йиӆ, туп йи-кат хоят па ай ёх, нэмоӆты вер ант тайман, тыеӆ-тохеӆ шушиӆыӆат па номпса питты арат арыӆат.

Етная щи йис па турмаӆ иса сыстам па нови. Нохӆы пеӆа, охпатэн нумпия, аңкармаӆан ки, и хус нэш ант моштаӆан!

Мурхаң мув йира, нови атаң мува щи порайн Муши вошаң мувие шошия уӆты хоятатн айӆӆа.

Там ёврая ювам вошхулэтн, хота катра унт юхат ӆойсат, Ай Ас лепн Толя айӆта энмас. Тата ӆув ашкуӆайн утаӆтыйс. Ин кашаң ӆуң сыс, туп университетаӆн экзаменӆаӆ соханӆат, ӆув Мушия ёхатӆ. Там пуш ищиты.

Хутӆэм хатӆ щи парас, муй щирн Толя «Метеор» тутаң хоп эӆты ким этас па карты эӆты верам дебаркадер каӆнаңа курңаӆаӆн пурмас. Щаӆта, такан ӆаӆман, матты ки и тахаяӆа иса иӆ ханас, нох аматман еӆ хащ уваӆтас: щи морта ӆув ӆыпеӆа яма йис. Щи юпийн па торопӆаӆ мохты туп щиты шитаман ястас:

— Я щи, ма ёӆан!

Ёхи ёхатмаӆ кемн, ӆув Юра ай апщеӆа ястас, хоты еша уӆты ӆын хатӆ нох этты щир вантты манӆаңан. Щи ураңан апщеӆн ивевн щиты иньщасса:

– Мата порайн мин хатӆ нох этты щир вантты манӆаман?

Толя щи кутн туп щиты нумасӆ: ӆаңхасам апщема хатӆ нох хуңхты пора альты па ин иса кум ант шитӆам щи вер туса ӆэщатты. Тамхатӆ ма хощаем перна аңкем-ащем ёхатсаңан, хаӆэвт па ищиты арсыр па вер.

Имоӆты хатаӆн, етна пелка, Толя апщеӆа ястас, хоты ин верытӆаңан хатӆ нох этты щир вантты. Щаӆта ӆув айӆта парщин хотаӆ ияха акатсаӆы па хир ӆыпия понтсаӆы. Юрайӆ па щи кемн патан вуты ӆэтотат актас. Аңкеӆ туп аӆ вантыӆыйс ӆын пеӆайн.

Еша уӆты яйңан Муши вош йира щи ванамасңан па тохӆаң хопат ӆатты таха пуңаӆн мантсаңан. Хор: bogatyr.club
Еша уӆты яйңан Муши вош йира щи ванамасңан па тохӆаң хопат ӆатты таха пуңаӆн мантсаңан. Хор: bogatyr.club

– А муй ураңан ёӆан уӆты ант верытӆаты па унта пеӆңа ӆапатты манӆаты, — щиты ӆынана аңкеӆ ястаӆыйс.

– Мин патан таӆаң пеӆңа портун хошап вусман, — ӆувеӆа ёхӆы Юрайӆ нюхмас.

Нина апщеӆ аңкеӆ юпийн ёхи ӆоңемас па щиты яйңаӆаӆа ястас:

– Нын ӆуӆан хотъятан хоща арсыр пормасат и тахая акатсаты па сохӆын нох тахартсаты.

Юра еӆ няхаӆтас па щиты опеӆа нюхмас:

– Наң ёӆан хащӆан? Па хотхарӆан муйӆан наң щи лёхитты верытӆан.

Опеӆ нэмоӆты ант па ястас па ӆув хотъятаӆа сора-сора шушамтас.

– Ванта-са, матты ки ликащас! — ай пеӆа апщеӆ, ӆув манмаӆ юпеӆан, нюхмас.

– Наң щёсат пеӆа вантаӆыя-сары. Яң щёса щи йис. Муйсыр вер атан рахаӆ верты!

Толя аңкеӆ пеӆа аңкармас па туп щиты ястас:

– Пахатӆ ищипа щутщаты хатӆ. Щи порайн муң хотъятэвн таӆаңтэӆн хотхарат муйт лёхитты питӆув.

– Щи! Ма етшасам актащты! — такан ӆаӆман, Юра апщеӆ нюхмас па кроссовкайӆаӆ курңаӆаӆа нох хойӆсаӆы.

Щитаӆн яй па апщи хотан эӆты ким этсаңан. Ай потар кашн Муши вош овас йира мантсаңан. Ӆын нэман етна пелка актащсаңан, ӆуӆн каман вошхулэтн шимаӆшак хоят ат ликмас. Ӆый вошеӆ и пелакн, ванта, иса саранат уӆӆат. Кашң саран имия-икия уйтты мосаӆ, хойтат щит па мата тахая, па муй вер ураңан мантсат. Саранат, щит щимащ мир, ӆыеӆа иса кашң вер уйтты мосӆ: хой хоӆта манас, хой аӆаңсахат лявтас, муйсыр мис там муй тум хоят хот оӆаңан, торн ӆэвман, яңхас.

Хоят ший етна пелка иса антом ус. Ванта, шеңк руваң хатӆ ӆойс па етнайн туп ёлхашак йис. Еша уӆты яйңан Муши вош йира щи ванамасңан па тохӆаң хопат ӆатты таха пуңаӆн мантсаңан. Кератман иса шитам ус. Ин ӆыеӆа мосас ай ёхан лепан иӆ воӆыты, хота рахас парщин хотаӆ омасты.

Щи кутн вуртыя таӆасам па овас пеӆа манам хатӆ иса ая йиты питас. Етна пелка питам хатӆ ёшат онтасн Ай Ас рува нёӆ хоща туп-туп ай Ханты-Муши куртые хоща омасты паварт хотат моштаты рахас. Ёлах порая йис па арсыр лыпат муй торн эпаӆн авты питас. Пеӆңайт ший иса антом ус, таңха, торнат кутн ӆый иса иӆ ханемасат.

Щиңанща яйңан парщин хотан туңа щира омассаңан, тут аӆсаңан па ай кевпут ӆыпийн ӆант каварты вуянтсаңан. Етна пелка питам па вуртыя ювам хатӆ ун хаш похал нумпийн щиты щи ӆойӆ, матты ки иӆ оӆты щир иса ант тайӆ. Хатӆ ёшат онтасн хоӆна яма торн сэварты харат, посӆат па Ай Ас йиңкат шияӆаты рахӆ.

– Пеӆңайт антомат сысан певаӆӆаман-сары, — Толя апщеӆа ястас.

– Певаӆӆаман, — ӆув пиӆэӆн апщеӆ кашащас.

Ӆын китомтак эңхасысңан па ёхана, такан наварман, хухаӆсаңан.

Толя мет оӆаңан йиңка охӆас па ущты питас. Нэмоӆты хоӆта ант тэрмаӆыман, Юра апщеӆ айӆта маӆшак тахая манас па щита ущиӆыты керӆас. Куш ай ёханые шеңк маӆ антом па руваң хатӆатн ӆув йиңкаӆ ищипа хошма ант йиӆ. Щи ураңан ӆын туп йиңк нумпийн тыеӆ-тохеӆ ущиӆысңан.

Ёхан питара щи сысан ӆов тащ айӆта ванамас.

Ёхан питара щи сысан ӆов тащ айӆта ванамас. Хор: fotokto.ru
Ёхан питара щи сысан ӆов тащ айӆта ванамас. Хор: fotokto.ru

– Аӆпа, йиңк иньщты тый ёхатсат, — Юра апщеӆ, ӆоват пеӆа вантман, ястас па ёхан йиңк эӆты яйӆ юпийн вуты манты питас. — Мосаң, па па пелка вуншты ӆаңхаӆат.

Яйңан пуңаӆн таӆаң няӆ ӆов манас. Еша уӆты ӆый иӆ воӆысат, еӆӆы аңкармасат. Щаӆта хоӆыена йиңка охаӆсат па ёхан па пелка вуншты питсат. Хув таха эӆты ӆов сохат иса вуртыя таӆасам патарох карты хорасат тайсат, матты ки ӆый шаншвурӆаӆн хатӆ иӆ ханемас.

Щиңанща яйңан вуты киӆсаңан, ёхан питар хуват нохӆышак мантсаңан, ӆуӆан ӆоват хуӆэңа верам йиңк хоща ант питты. Щи щирэӆн яӆпа певаӆты вуянтсаңан.

– Наң па муя ёӆта хащсан? — Толя апщеӆ иньщмас, ёхан йиңк эӆты вуты манмаӆн.

Юра айӆта вутышак хатас па ратхар пуңӆа, такан ӆаӆман, иӆ омпсас.

– Наң па муй курэн мушмаӆтсэн?

– Анта. Потам ёхан йиңкан кур ӆонӆам яха таӆсайт. Щи ураңан туп вуты ущсам па тый тэрмаӆасам.

Щикуш Юра айӆта потартас па ӆув сэмңаӆаӆн ищипа воӆаң паӆтап шияӆаты рахас.

– Наң ин мана па парщин хот ӆыпийн ямпсыева нох муңхасыя па ӆумтатӆыя, — яйӆ ӆувеӆа партас. — Йиңка ки ант питсан, кашаңа йиты верытӆан.

– Аңкева щи вер эӆты туп аӆ потарта! — парщин хот ӆыпи эӆты Юра ӆувеӆа такан уваӆтас.

– Анта, щит муң верэв.

Щитаӆн Толя ямпсыева ӆумтатӆыйӆ, карты нялы вуӆ, веӆщи кавартам ӆантшук амармаӆ, щит йинщемаман, такан ястаӆ:

– Па щикем эпӆаң па вояң ӆант мин кавартсаман!

– Наң манэма моӆты араткем ӆант па хая! — еӆӆы няхаӆман, апщеӆ ӆувеӆа потартыйӆ па такан йиңкаӆ эӆаӆ эӆты нох муңхтыя питщаӆ.

– Муйкем арат ӆантаң нялы наңена хайты мосӆ? — Толя яйӆ апщеӆ ёхӆы иньщмаӆ па щаӆта ияха няхты керӆаӆңан.

– Хэй, хатӆэв па иса иӆӆы пеӆа манмаӆ! — парщин хот эӆты ким этман, Юра нюхмас.

– Па хоты верты, манас ки, щи манас, — щиты апщеӆа Толя ёхӆы ястас.

Овас пелак хоща туромн етна хущаӆ айӆта этас. Щи тахайн, хота хатӆ иӆӆы пеӆа охӆас, матты ки вурты тутаң ратхар моӆты ёхатн нох вущитса. Ямпсыена щит пеӆа аңкарматы ки, щи ратхарэн иса ванан нын ещаӆтан ӆойӆ. Ӆув туп ай хаш похлаң пухар сайн иӆ ханемас па нох, рува оӆңа хуңхӆан ки, щит ищипа ӆувеӆ моштаӆан.

Ӆант ӆэвам па шай йинщам юпийн яй па апщи парщин хотэӆа манӆаңан па иӆ оӆты ӆэщатыӆңан.

– Щёса щи йис, — Толя ястас, щёсңаӆаӆ пеӆа вантман.

– Шеңк ям!

– Муй?

– Щи вер ям, хоты оӆаң хатаӆн хатӆэн нох этаӆ па кимет хатӆаӆн иӆӆы пеӆа охаӆты питаӆ!

– Я-а-а, наң яма щи вер моштасэн. Хатӆэн матты ки иса нэмоӆты хоӆта ант па манаӆ.

– Пулңават вошн, аӆпа, ищиты хатӆэн щутщаты вер ант па уятӆ. Щита, ванты, овас мув йир.

– Щит щи. Ямал муван там кутатн шеңк ям. Щита кератман туп нюрмат, восты туром па нови хатӆые. Щи тахаятн ин нови атат иса антомат. Туп хатӆ па хатӆ.

– Ант эваӆӆам хоӆна! — апщеӆ яяӆа ёхӆы потарӆ.

Щиты айӆта иӆэм щёс парас. Етная ювам вурты хущаӆ, нэмоӆты тахая ант тэрмаӆаман, и ай хаш похал эӆты кимет ай хаш похлаң пухра вуратыйӆ па щита иӆ воӆыйӆ.

– Ванта-са, — Юра ястаӆ, — тыӆащ туром хоща ӆойӆ.

Толя ямпсыена нови туром пеӆа вантты питщас.

Яна щи, Ай Ас нумпийн, утща щираӆн, матты ки нэмоӆты хоята ант па мосаӆ, тыӆащ этас. Кашң ай ятые пиӆн мет новия мув па туром кут йис.

– Ванта-са, матты ки Ӆорвошен арпелак эӆты тутан нох вущемаса! — такан Юра еӆ уваӆтас.

– Ияха Пулңават вош пиӆн, — Толя ӆувеӆа потарӆ.

Щи кутн яйңан парщин хотан эӆты китомтак ким этӆаңан.

– Ин хатӆэн нох щи этаӆ, — ӆавӆасман ун пеӆа яйӆ ястаӆ па иса туром харыя вантаӆ.

– Хэй! — шитаман Юра потарӆ. — Муши вошн хатӆэн щи этас!

Толя яйӆ ӆув хощайӆ керӆаӆ па апщеӆ ясңат пиӆн кашащаӆ:

– Яна щи. Муң вошев, ванта, еша нуманшак, рэп ӆоңаӆн уӆ.

Мет оӆаң хатӆ ёшат иса машьяя ӆойты паварт хотата ёхатсат. Ӆый ишниӆаӆн яӆпа ёхтам аӆаң хущаӆ ёнтаӆ. Нови-восты-вурты вотвой район кущайт хот нумпийн, матты ки иса вуртыя йис.

Иӆэм иш яйңан рут вошан пеӆа умащӆаман вантӆат па овас йир пеӆа карэмаӆңан. Щи кутн хошам хатӆ ёш сэмңаӆаӆа хатщаӆ. Мет оӆаңан шеңк аие, щаӆта уна йиӆ па таӆаңтэӆн Ай Ас пелак веӆщи нох этам хатаӆн лап мохаӆӆа.

– Вуща, хатӆые! — нох аматман, Юра ӆувеӆа ястаӆ па ёшан вощиты керӆаӆ.

Толя, апщеӆ пеӆа вантман, ищи ёшаӆн вощемас па сора нюхмас:

– Вуща!

Щаӆта, еӆ няхаӆман, щиты потарӆ:

– Мин наңен тата таӆаң ат ӆаваӆсэман! Таӆаң щёс па хус минута.

Щитэӆн яйңан тут аӆӆаңан па шай кавартӆаңан. Яӆпа нох вущитам тутые па пусаң онтасн ияха актащам пеӆңайт лакки пурӆаӆат. Ай ёханые тум пелакн щутщаты ӆоват нох киӆӆат па хув ӆый ратхарэӆ эӆты манты пусаң пеӆа вантӆат па ниңхарӆыӆат.

Еша уӆты хатӆа йис. Сорни хатӆые турма хуңхас па ат сыс потам муваӆ хошмаӆты питщас.

Яйңан актащсаңан па ёхи мантсаңан. Оӆты вошхулэт нумпийн ӆоват ниңхарты сый щащмас. Щи юпийн Ай Ас хоща тутаң хоп еӆ уваӆтас.

Владимир Енов толмащсаӆы


2

0

0

0

0

0



Темы