Няръяна Ӈэрм
Деты патаӆ шеӆтапиˮ
Пуровскийʼ районхана хома дюнь намтӈаˮ. Няхамты классхана тохоӆкотаˮ нашкиˮ нешаӈ ватамана ӈайта патаӆтуӈ ӈычимты. Ӈашкиудиˮ патаӆт вачиˮ тохоӆампючиˮ дет ӈайта НИУ «Высшая школа экономики», Московскийʼ государственныйʼ университетхат мэна шеӆтапиˮ. Ватам тохоӆампюта группа шича шеӭв дяӆяӈ дямпан Таӆкахана мансӆаӈашˮ. НИУ ВШЭхат мэна группа маньӆе няхамты пуӈ Пуровскийʼ районхана мансӆамата. Няхаӆ пуӈ дямпан лингвистыˮ ӈука нешаӈкнаˮ мунуӈашˮ, Таӆкахана, Каӆпюӆкана, Каӆясамэхэна мансӆаӈаш.
Таньше нешаӈкна мунуш ӈуп дяӆяхана шанат вачиˮ паташтушˮ. Нешаӈкнаˮ мунумамтоӈ компьютерхана пытыпёмантуӈ камна, диктофонан пытыпитоньш. Чуки похона маньӆе няхаӆ мэмаӈ Пуровскийʼ районнан тоӈашˮ. Путана томаханантоӈ нешаӈ вачиˮ пытыпёмантуӈ камна, ӈамым шеӆтамамтуӈ вачаӈашˮ. Вачиˮ тохоӆампёчиˮ дет ӈайта НИУ ВШЭхана доцентʼӈэ мэна Алексей Козлов маньшту, пыʼтоӈ шича проектуӈ. Чикехейтоӈ шичаптыӈ нешаӈ ватаӈ дет тунӆыхиӈ. Ними научныйʼ, Российский научныйʼ фондхат ӈайта. Чики проектманантоӈ аудисловарь шеӆтапиˮ. Чуки похона, тат ӈэвтна диӆихина маньӆе (500) хампӆяӈк дюӆ вачиˮ интернетан мэныˮ. Кимя нешаӈ вачиˮ маныман хаʼӈа, чикимана кондята. Нимидём проектоӈ ООО «РН-Пурнефтегаз» конкурсхана мянаӆьш нэхэӆоматуӈ грантманантуӈ шеӆтапитуӈ. Москвахат мэнаˮ учёныйʼ — лингвистыˮ ӈашкиˮ патаӆт шеӆтапиˮ. Чики деты патаӆ няхамты классхана тохоӆкотаˮ ӈашкиˮ дет тунӆы. «Тонӆакома патаӆ» нимиӈа. Патаӆ текстуˮ пытыпёшь школа-интернатхаˮна нешаӈ ватан ӈашкиˮ тохоӆампютаˮ нятакушˮ, нешаӈ ватам хомана чедимяна ниˮ. Тонӆакома деты патаӆ (22) шича дюˮ шича текстаˮ, (5) хампӆяӈк разделта ӈайты.
Четаӈ патаӆт патмайтуӈ вачитуӈ ӈай хомана манытайтуӈ, иллюстрацитуӈ шеӆтанаӈаˮ. Чикиӈ пут таньдет ӈайта ӈайвачетуӈ маньӆе дёӆьшинайтуӈ. Таӆьша патаӆтуӈ ӈычимахат, нешайˮ ӈашкиудиˮ каӆьтуӈ ватаманантуӈ тонӆакоштоныˮ. Чики тонӆакома патаӆтуӈ макетʼ ӈокна тасӆамантуӈ мэт Таӆкахай школа-интернатан ӈомашˮ. Таньняӈ нешаӈ ватамана патаӆ пытыпёмыˮ учителюˮ каптаӈашˮ. Чикиӈ камна Пуровскийʼ районна веӆв маӆьшхи тоӈаш, тохоӆкотаˮ ӈашкиˮ дет тонӆюта департаментхана мансӆаннаˮ, РН-Пурнефтегазхат мэнаˮ. Ӈашкиˮ тонӆако мэта патаӆ хома ӈаймята таӆа.
Таӆям чики патаӆ куӆка ӈаймям ӈокна тасӆаӈатоньш. Четаӈ ӈашкиˮ поӈкна конкурсʼ шеӆтаныˮ, кимяӈ рисунокʼ хома, тонӆако мэта патаӆтуӈ иллюстрацит мэнӈатуӈ. Ватам тохоӆампюма дёӆьше хома, таӆана шеӆ. Нешаӈ вата шича диалекта. Чики ватаӈ каӆахаӈ няхатач ӈинӆихиӈ. Петаӆахана диӆинаˮ нешадиˮ вата, ӈыди ватахаˮ манӭш, хомана тохоӆамы ниӈа. Нешаӈ ватамана пачута шанӆи патаӆ. Ӈамыӆи нешаӈ тэмс каӆьта ватамта ӈопкат нипʼта мэс, тонӆако мэтата патаӆта дякоп, меӆ ватамта дюӆнаӈата. Чуки дилхана пуˮ тахана ӈука тэмс нешайˮ ватаˮ димкумштуˮ. Ватам тохоӆампютаˮ маньштуˮ, четаӈ нешайˮ поӈкат кашемдёнаӆ ӈокӆитуӈ каӆьтуӈ ватаманантуӈ мунумам чедимяӈаˮ, ӈыдитоӈ нешаӈ ватам дехеӆаӈаˮ.
Таӆям Москвахат мэнаˮ лингвистыˮ нешадиˮ нятапё, нешаӈ ватам тохоӆымпитуӈ.
Андрей Пяк патмы
Таттама: Андрей Пяк таттамы
